Achtergrond van de eerste lezing (Jesaja 58: 7-10)

In het boek Jesaja worden we er telkens aan herinnerd dat geloof en heiligheid, dus het toebehoren aan God, niet slechts bestaan uit gebed, kerkdiensten en religieuze uitingen als vasten of het dragen van een religieus symbool aan een ketting om je nek. God is liefde, en doet Zich steeds weer kennen als een God die mensen bevrijd van wat het leven onderdrukt, die de Hebreeuwse slaven door de hand van Mozes bevrijdde uit de slavernij en ellende in Egypte, en geen onrecht of menselijk leed verdraagt. Daarom zal een mens alleen werkelijk aan God toebehoren als hij of zij ook oprecht probeert om zich zo een liefde en betrokkenheid naar medemensen toe eigen te maken. En dan geldt echt duidelijk: geen woorden, maar daden! Concrete sociale bewogenheid en menselijke goedheid in het dagelijks leven zijn de toetssteen of ons geloof voor God echte waarde zal hebben en zullen ons Zijn zegen brengen.

Eerste lezing: Jesaja 58: 7-10

Dit zegt de Heer: “Deel uw brood met de hongerigen, neem de dakloze zwervers op in uw huis, kleed de naakten die gij ziet, en keer u niet af van uw medemensen. Dan zal uw licht stralen als de dageraad, uw genezing zal voorspoedig zijn; uw gerechtigheid zal voor u uitgaan, de glorie van de Heer u op de voet volgen. Wanneer gij dan tot de Heer bidt, zal Hij u verhoren, wanneer gij dan tot Hem roept zal Hij antwoorden: “Hier ben ik”. Wanneer gij uit uw midden de onderdrukking verwijdert en de dreigende vingers en de kwaadsprekerij, wanneer gij uw hart voor de hongerige opent en de mistroostige verzadigt, dan straalt uw licht in de duisternis, dan wordt uw nacht als de middag”. Zo spreekt de almachtige Heer.

Tussenzang:  Psalm 112

Refrein: DE RECHTVAARDIGE IS VOOR DE VROME EEN LICHT IN DE NACHT.

1. Hij is voor de vromen een Licht in de nacht

weldadig, barmhartig, rechtvaardig.

Goed gaat het de man die weggeeft en leent,

die eerlijk zijn zaken behartigt.

2. In eeuwigheid staat de rechtvaardige sterk,

men blijft hem voor eeuwig gedenken.

Voor slechte tijding is hij niet bang,

hij blijft ongeschokt op de Heer vertrouwen.

3. Standvastig en zonder vrees zet hij door,

met mildheid deelt hij aan armen uit.

Hij zal zijn gerechtigheid nooit verliezen,

zijn macht en zijn aanzien vermeerderen steeds.

Achtergrond van de tweede lezing (1 Korintiërs 2: 1-5)

Paulus had een sterke band met de geloofsgemeente van Korinte. Toen hij in hun midden nog aan het begin had gestaan van zijn roeping om over Christus te prediken, was hij nerveus geweest en soms angstig. Hij denkt daaraan terug in deze brief en zegt aan de Korintiërs dat hij in die periode, en ook daarna, had ervaren dat hij ondanks die menselijke tekortkomingen en onervarenheid, had mogen ervaren dat God hem geleid had, hem sterk had gemaakt, en hem had doen uitgroeien tot een sterke religieuze leider. Hijzelf had steeds gepredikt over de diepe betekenis van het kruis, waar Jezus vrijwillig het lijden en de machteloze overgave had aanvaard, om zo de machten der duisternis te overwinnen door Gods eeuwige kracht. Aan het kruis heeft Jezus de schuld van de zonde der wereld voldaan en weggenomen. Aan het kruis toont zich de diepgang van de kracht van God.

Tweede lezing: 1 Korintiërs 2: 1-5

Broeders en zusters, toen ik u het getuigenis van God kwam verkondigen, deed ik dat niet met vertoon van welsprekendheid of geleerdheid. Ik had mij voorgenomen u geen enkele wetenschap te brengen dan die van Jezus Christus en zijn kruis. Bovendien voelde ik mij toen zwak, nerveus en angstig. Het woord dat ik u verkondigde, had niets te danken aan de overredingskracht van de `wijsheid’, maar het getuigde van de kracht van de Geest: uw geloof moest niet steunen op menselijke wijsheid, maar op de kracht van God.

Achtergrond van de evangelielezing:  (Matteüs 5: 13-16)

Jezus neemt twee hele bekende symbolen uit het leven van iedere dag om over onze roeping te spreken om werkelijk Zijn leerlingen te zijn. In de overweging zullen wij zien hoezeer in Jezus’ tijd zout een vele malen grotere plaats innam in het leven van de maatschappij van toen, dan in die van onze moderne tijd. Door de veelzijdige kracht van zout was het enorm waardevol en maakte men er op allerlei manier gebruik van. Zo moeten wij leerlingen zijn met de kracht van zout en met het heldere licht van onze goedheid die voortkomt uit het geloof in God die liefde is.

Evangelie: Matteüs 5: 13-16

In die tijd zei Jezus tot zijn leerlingen: “Gij zijt het zout der aarde. Maar als het zout zijn kracht verliest, waar mee zal men dan zouten? Het deugt nergens meer voor dan om weggeworpen en door de mensen vertrapt te worden. Gij zijt het licht der wereld. Een stad kan niet verborgen blijven als ze boven op een berg ligt! Men steekt toch ook niet een lamp aan om ze onder de korenmaat te zetten, maar men plaatst ze op de standaard, zodat ze licht geeft voor allen die in huis zijn. Zo moet ook uw licht stralen voor het oog van de mensen, opdat zij uw goede werken zien en uw Vader verheerlijken die in de hemel is”.

Overweging:

Jullie zijn het zout van de aarde. Met deze ene korte zin zegt Jezus veel. Jezus spreekt daar op die berg bij het meer van Galilea tot Zijn volgelingen, Zijn leerlingen. Stuk voor stuk heel gewone mensen eigenlijk. Zij hebben een gewoon huis- tuin-en-keuken bestaan. Hij heeft hun pad gekruist. Zij hebben Zijn stem gehoord en iets in hen zegt dat Hij het volgen waard is. Zij volgen Jezus met vallen en opstaan. En om die reden zegt Jezus: jullie, Mijn volgelingen, jullie zijn het zout van de aarde. Niet jij in je eentje, niet jij op jezelf, los van de anderen. Nee samen, als groep, als beweging, zo zijn jullie zout van de aarde.

Heel bewust kiest Jezus hier het beeld van zout. Geen honing dus, geen suiker, maar zout. Wij kunnen soms de neiging hebben om van geloof iets zoetigs te maken. Maar in plaats van honing of suiker kiest Jezus heel bewust voor een ander beeld: een pittig beeld, een beeld dat prikkelt en bijt. Jullie zijn het zout van de aarde.

Het is een goedgekozen beeld. Zout maakt op allerlei manieren het verschil. Zout heeft bijvoorbeeld een reinigende werking. Zout desinfecteert, doodt bacteriën op de plek van verwonding, van ontsteking. Hier ligt er een sterk aspect van Jezus’ boodschap: eigenlijk zegt Hij dus: op plekken waar er sprake is van morele vervuiling, waar het leven verziekt wordt of vergalt raakt, daar is behoefte aan zoiets als zout. Zout dat schoonmaakt, dat reinigt en zuivert. Jullie zijn dat zout.

Zout is ook een smaakmaker. Het geeft smaak en het versterkt de smaak. Dus Jezus zegt eigenlijk: wanneer het leven of je leefomgeving zo vlak, zo vreugdeloos, zo passief en smakeloos is, dan maakt een klein beetje zout al veel verschil, want het voegt precies dat toe waardoor het weer smaakt. Deze wereld kan zomaar haar goede smaak kwijt raken. Jullie zijn dat zout.

Zout heeft ook een activerende werking. Ook in het oude oosten gebruikte landbouwers al bepaalde soorten zout bij het inzaaien van het land. Die zouten hebben een activerende werking op het zaad en geven aan het bladgroen een gezonde kleur. Dat is wat zout doet: het activeert,  het stimuleert en zet aan tot groei. Zout heeft ook een conserverende werking: vlees en vis kan wanneer het stevig gezouten is maanden goed blijven. Daarom hadden vissers en veehouders in Jezus’ tijd zout met kracht nodig, zodat zij de vis of het vlees dat na de markt overbleef, konden inzouten en zo geheel de opbrengst van hun arbeid konden verkopen en in het onderhoud van hun gezin konden voorzien.

Maar er zijn zelfs nog meer lagen van betekenis bij Jezus’ symbool van zout. In Jezus’ tijd was de kracht van zout onmisbaar voor allerlei belangrijke ambachtelijke processen, zoals het verwerken van leren huiden, het verven van stoffen, het maken van sterke keramieken potten en andere huishoudelijke artikelen, het vervaardigen van inkt. Er was in Zijn tijd voortdurend zout nodig voor allerlei processen van iedere dag. Maar denk ook aan de geneeskracht van zout, dat gebruikt werd voor het ontsmetten van wonden en bij het vervaardigen van medicijnen.

In de oudheid was zout daarom enorm waardevol.  Wie in zout kon handelen werd er rijk door, want zout was in die tijd onmisbaar. Wist u dat zelfs ons moderne woord “salaris” van “zout” komt? Het latijnse woord voor zout is “sal”. In het romeinse rijk werd vaak je loon uitbetaald in staafjes puur zout, of werd de waarde van je loon uitgedrukt in hoeveel pond zout het per week of per maand waard was. Daardoor komt “salaris” van het latijnse “sal”, “zout.

Zout is dus inderdaad een krachtig beeld. Er gaat van zout op allerlei manieren iets uit en Jezus zegt: jullie zijn zout van de aarde. Omdat ik zo ben en jullie mij volgen, daarom en in die mate zijn jullie dit, kunnen jullie dit effect hebben en dragen jullie deze kracht met je mee.

Let op dat Jezus niet zegt: jullie moeten zout worden:  als jullie je op een bepaalde manier gedragen dan kunnen jullie zout van de aarde worden. Nee, Hij zegt het bewust op deze manier: jullie zijn het zout van de aarde. Jezus richt zich op de binnenkant. Hij blijft niet aan de oppervlakte maar zoekt de diepte van het hart. Want vanuit een nieuwe instelling van je hart zul je ook andere keuzes gaan maken en een nieuwe manier van leven inoefenen.

Daarom herinnert Jezus Zijn leerlingen eraan: het zout kan ook zijn kracht verliezen. En als zout zijn kracht verloren heeft, dan dient het nergens meer voor. Dan kan je het niet meer gebruiken voor die vele functies die het in Jezus’ tijd dagelijks vervulde.

Jezus zegt dus: Jullie hebben een roeping! Jullie allemaal! Wat God wilt, is dat er in de wereld een steeds grotere beweging komt van mensen die een orientatiepunt zijn voor anderen. Die door hun geloof, door hun goedheid en hun trouwe inzet voor het welzijn van anderen, op hun beurt anderen als het ware weer aansteken om niet op het negatieve te focussen, dat er altijd zal zijn, ons ontmoedigd of ons sarcastisch laat worden, maar dat de kracht van onze inzet, en de zuiverende werking van onze oprechtheid en goedheid, en de smaak van onze goede zorgen voor hen die moeilijke tegenslagen of armoede kennen, een beweging zal zijn die hoop brengt. Wij zullen dan mensen zijn die anderen weer doen geloven dat er een God is die als een liefdevolle Vader de mens nabij wilt zijn. “Laat je licht stralen voor de mensen, opdat ze het goede zien dat je doet, en zo eer brengen aan de Vader die in de hemel is”.

Zout en licht zijn wil dus zeggen: iedere volgeling van Jezus zou een steunpunt, een uitnodigende mens moeten zijn, die door zijn of haar gelovige en solidaire manier van in het leven staan, een teken van God aan de wereld wordt. Blijf daarom geloven in deze roeping om als leerling van Jezus zout en licht te zijn, en we zullen Zijn kracht heel bijzonder mogen ontdekken. Amen.

Categorieën:geloof en leven

Tags: Esteban Kross, Overwegingen