Door Luis Miguel Modino

Het belang van vrouwen is doorslaggevend in het leven van de mensheid, ook in inheemse samenlevingen. Maar we moeten erkennen dat het verhaal traditioneel wordt verteld door mannen, waarbij vrouwen worden geplaatst in een ondergeschikte rol, iets dat in de huidige tijd wordt voortgezet. Deze situatie zou ons moeten leiden tot een reflectie die leidt tot empowerment van vrouwen.

Door de stemmen van inheemse vrouwen te horen, kunnen we ontdekken hoe zij zichzelf zien. Juciele Aguiar Moura is een jonge inheemse vrouw uit het Tukano-volk, geboren in de regio Alto Negro, op de grens tussen Brazilië en Colombia. Over de inheemse vrouw gesproken, ze zegt dat “de inheemse vrouw anders is, ze is een mystiek persoon, die vaak zeer diep reflecteerd.” Maar ze erkent dat de man nog steeds een grote invloed heeft op het leven van de vrouw. Volgens haar “viert de inheemse vrouw haar dag nooit als een mens die haar eigen wereld heeft, ze is meer in de mannenwereld dan in haar eigen wereld.”

Juciele, die een franciscaanse religieus is en zeer betrokken bij de catechese, beschouwt de inheemse vrouw als “een geweldige voogd, zelfs op vreemde plaatsen heeft ze de wijsheid om met de natuur om te gaan, omdat de inheemse vrouw vaak een ‘buitenlander’ is in de gemeenschap van haar man.” In de regio Boven-Río Negro is het de gewoonte om met mannen en vrouwen van verschillende etnische groepen te trouwen, en vrouwen gaan wonen in de gemeenschap van hun echtgenoten. In deze situatie, aldus de jonge inheemse vrouw, «moet de vrouw alle uitdagingen aangaan om een ​​nieuwe bewoner van de plaats te worden, voornamelijk in de huishoudelijke activiteiten die ze praktisch alleen zal ondernemen, naast de zorg voor de kinderen “.

In feite houdt Juciele vol dat “de inheemse vrouw een vechter is, ze werkt om zichzelf te beschermen, de werkende vrouw wordt gerespecteerd om het werk dat ze doet.” In het leven van inheemse vrouwen is er een interne strijd, omdat volgens de religie “een inheemse vrouw zijn, voor mij een grote uitdaging is, je moet vleugels of klauwen hebben om te overleven, om jezelf te verdedigen tegen je behoeften”. De jonge vrouw van het Tukano-volk zegt dat “er twee manieren zijn voor een inheemse vrouw: om te wennen aan de nieuwe realiteit of om te vechten voor haar inheemse gebruiken, want elk gezin heeft zijn etnische oorsprong.”

Ze beschouwt “de inheemse vrouw als een krijger, maar vanuit het oogpunt van de inheemse cultuur is ze een krijger omdat ze aan de kant van de man staat”. Met het oog hierop bevestigt Juciele dat “vanuit mijn inheemse perspectief, ongeacht de man, de vrouw een krijger kan zijn, mystiek, wijs, een leider van zichzelf en haar volk, omdat ze zichzelf in staat stelt om voor haar volk te zorgen. Voordat ze inheems was, was ze al een vrouw, wat betekent dat ze haar mysteries heeft om voor zichzelf te zorgen.

Zelfs “inheemse vrouwen zijn meer een leider dan mannen, maar vaak herkennen ze zichzelf niet, ze denken dat ze die kracht niet hebben.” Dit is iets dat deel uitmaakt van een cultuur waarin volgens de religie “mannen ook vaak zeggen dat vrouwen niet kunnen praten, ze kunnen zich niet uiten”. Deze houding maakt ook deel uit van het eigen denken van vrouwen, omdat “moeders, schoonmoeders, hun dochters tegen jongere vrouwen vertellen dat ze niet kunnen praten”. In feite “is deze cultuur van niet uiten erg aanwezig voor ons, omdat ik als dochter niet kan tegenspreken wat mannen zeggen, ik heb geen stem om mezelf uit te drukken, ik moet de leider respecteren, vooral de man, maar ik zie dat vrouwen betere organisatoren zijn waar het gaat om leiderschap.”

Een van de uitdagingen voor de toekomst waarmee inheemse vrouwen, vooral de jongere, worden geconfronteerd, is volgens Juciele “de autonomie om te kunnen uiten wat ze voelen.” Hiervoor is het nodig «om het paradigma te doorbreken, het is heel moeilijk om het te confronteren met moeders en vooral met vaders, maar nog moeilijker als we een overgrootmoeder en een levende grootmoeder hebben. We kunnen geen afstand van hen nemen, er zijn veel barrières voor de grootouders om de ander te zien als autonome vrouwen, omdat ze zelf vaak negeren wat ze voelen, wat ze denken. Deze manier om de werkelijkheid te begrijpen is zo aanwezig in het leven van een inheemse vrouw dat “ze denkt dat wat ze voelt, wat ze denkt, geen significante waarde heeft, dat ze dat niet kan voelen, dat kan ze niet. Zij kan zichzelf niet verwerkelijken, zij leeft temidden van een slavernij van bevelen, van waarden, omdat veel waarden en bevelen binnen een gemeenschap worden gecreëerd ”, aldus de inheemse bevolking van het Tukano-volk.

Querida Amazonia benadrukt de kracht en het talent van vrouwen, maar hekelt ook de “ernstige schendingen van de mensenrechten en de nieuwe slavernij die vooral vrouwen treft, de plaag van drugshandel die de inheemse bevolking probeert te onderwerpen, of de mensenhandel die misbruik maakt van degenen die uit hun culturele context zijn verdreven. In de Amazone-gemeenschappen, ook die die deel uitmaken van de inheemse volkeren, hebben vrouwen altijd een fundamentele rol gespeeld bij het naleven van het geloof. Paus Franciscus benadrukte de “aanwezigheid van sterke en genereuze vrouwen”, door te stellen dat “zij op de synode zelfs onze harten raakten met hun getuigenis.” Het is tijd om het belang van inheemse vrouwen, ook in de kerk, steeds meer te waarderen.

Noot: De redactie van Omhoog is op zoek naar een medewerker die pro deo de berichtgeving rond de Amazone en de inheemsen wil volgen. Wij krijgen regelmatg berichten van REPAM in het Spaans en Portugees maar hebben niet de tijd om die te vertalen en te plaatsen. Bovendien zijn wij deze talen niet machtig en kost het ons veel tijd.

Mgr. karel Choennie

Categorieën:geloof en leven