Door Mgr. Karel Choennie

Ik ben geen ethicus of viroloog. Ik wil maar één ethische kwestie naar voren brengen die opkomt rond covid-19. De Covid-19 pandemie heeft ons opnieuw doen beseffen welke grote waarde vrijheid is. Ik stel dat de relatie tussen godsdienstvrijheid en de vrijheidsinperkende maatregelen door de overheid een kwestie is van proportionaliteit enerzijds en dialoog anderzijds. Proportionaliteit wil zeggen dat er een redelijke verhouding moet zijn tussen doel en ingezette middel.

Ad 1 proportionaliteit: Godsdienstvrijheid en overheidsmacht zijn niet absoluut: de overheid kan ingrijpen in de godsdienstvrijheid als het nationaal belang in het geding is. De overheid kan maatregelen opleggen aan kerken en religieuze genootschappen met het oog op de nationale gezondheid, maar dat moet beargumenteerd worden en proportioneel zijn.

Maatregelen moeten dus beargumenteerd zijn. Als de president zegt dat de bevolking zich goed houdt aan de maatregelen en dat het aantal besmettingen afneemt dan kan de logische conclusie niet zijn dat de maatregelen worden verscherpt maar hoogstens op het huidig niveau worden voortgezet. Er moet beargumenteerd worden waarom gekozen wordt voor een partiële  lockdown in plaats van een totale lockdown. Is de spreiding over de weekenden niet ‘puru bruku weri bruku‘? Het moet beargumenteerd worden waarom de markt wel open mag en de kerk niet. Is het omdat mensen langer met elkaar in contact zijn dan op de markt of omdat de mensen alleen maar leven van voedsel en niet van het woord van God? En als het is omdat mensen lang bij elkaar zijn in de kerk en dus meer kans hebben om elkaar te besmetten waarom wordt de kerk gesloten en de goudbedrijven niet. In de kerk in Suriname zijn er nul besmettingen, we hebben immers de regels stringent toegepast terwijl de goudindustrie aantoonbaar wel besmettingen heeft gehad. De kerk wordt gesloten de goudmijnen niet. Is het omdat Goud belangrijker is dan God of omdat goudwinning een essentiële dienst is en godsdienst niet? Ieder mens kan zich onderwerpen aan vrijheidsbeperkende maatregelen als ze logisch consistent zijn en consequent worden toegepast. Godsdienstvrijheid en de beleving van de godsdienst is geen absolute waarde maar wel een fundamentele vrijheid verankert in onze grondwet. De overheid kan dus de beleving van de godsdienst niet verbieden, maar wel vereisen dat dit met bepaalde maatregelen gebeurt om zoveel mogelijk veiligheid te garanderen. Een totaal verbod op bepaalde religieuze praktijken is niet proportioneel, maar opleggen dat dit veiliger gebeurt kan wel. Nu is er een absolute maximum van vijf personen bij een eredienst. Deze maatregel is arbitrair en gaat voorbij aan de ervaring in andere landen waar men met strenge maatregelen het besmettingsgevaar heeft ingeperkt. Er zijn geen rapportages dat als de maatregelen worden toegepast er nog besmettingen zijn.

Ad 2 dialoog: Van de overheid mag verwacht worden dat men met vertegenwoordigers van religieuze genootschappen in gesprek gaat over de voorschriften en hun mening vraagt. Instemming is niet nodig, maar wel in gesprek blijven. Het blijft de verantwoordelijkheid van de overheid om maatregelen te nemen. Maar het proces is dan een voorwaarde: het kan niet zomaar eenzijdig opgelegd worden. Van de andere kant moeten de religies wel de verantwoordelijkheid van de overheid erkennen en dus coöperatief zijn, ook al kan dat een kritische houding zijn. De overheid dient de verschillende partijen ook redelijk gelijkelijk te behandelen.

Bij ethiek gaat het vooral voor om keuzen te maken bij morele dilemma’s. Gezondheid is belangrijk  maar de mens moet ook eten en heeft ook een ziel . Hebben economen of geestelijken ook iets te zeggen over de maatregelen? Een crisismanagement team kan niet enkel bestaan uit mensen uit de medische beroepen en de gewapende machten. Ik noem als voorbeeld de particuliere bus en boothouders, die zitten nu al maanden zonder zinvol werk en inkomen. Zij worden nauwelijks gekend en hebben geen enkel invloed op de besluiten. Wie waakt over hun psychische gezondheid? Wie kan de radeloosheid begrijpen van een vader die buschaffeur is en eten op tafel moet zetten voor vrouw en kinderen en vaak anderen werkloze familieleden die van hem afhankelijk zijn? Vaak hebben ze nog een schuld bij de bank of nog erger bij geldschieters af te lossen. Telt het leed van deze mensen niet mee bij het afwegen van vrijheidsbeperkende maatreglen en hoe worden ze gecompenseerd? Allemaal ethische vragen die meegewogen moeten worden in de nieuwe moraal rond covid-19.

We hoeven echter niet te wachten op maatregelen van de overheid om verantwoord om te gaan met onze vrijheid. Dit vraagt enige kennis. Nu we weten dat je besmet kan zijn zonder de symptomen te hebben en dus anderen kan besmetten is onze eigen verantwoordelijkheid groter geworden.  Kies er zelf voor om hygiënisch te leven. Kies ervoor om de kennis die je hebt ook te delen met anderen.

Categorieën:geloof en leven