Tekst en foto: Harrie Leijten –
Vorige maand verscheen in het Nederlandse maandblad Doetinchemmer een goed verhaal over pater Toon te Dorsthorst in Suriname. Het artikel is geschreven door Harrie Leijten, die regelmatig personen uit Wehl interviewt, de geboortestreek van pater Toon. Met toestemming van Harrie Leijten publiceren wij ook voor de Surinaamse geloofsgemeenschap het verhaal van een goed mens.
Na de lagere school wist Toon te Dorsthorst dat hij zijn leven in dienst wilde stellen van de medemens. Dat was zijn doel. Niet het priesterschap, ook niet Suriname. Maar het kan bijzonder gaan in een mensenleven. Hij trok tóch naar Suriname. Als priester! Hij voelde zich er direct thuis en bouwde, naast zijn pastorale werk, aan tal van onderwijs- en gezondheidsprojecten. Bovendien was pater Toon een man die op kwam tegen onrechtvaardigheid. Hij bracht tijdens de burgeroorlog het vredesproces op gang.
Toon is een ‘gewone’ Wehlse boerenzoon, 75 jaar geleden geboren. Hij groeide op in een goed katholiek gezin met tien kinderen. Zijn toekomst lag in de landbouw, dacht hij destijds. De tweelingbroer nam het boerenbedrijf van vader over, Toon wilde landbouwvoorlichter worden.
Directeur Engels van de landbouwschool raadde hem aan verder te studeren. Dat deed hij. Toen hij in militaire dienst zat wist Toon het: hij wilde in het ontwikkelingswerk. Een advertentie van de congregatie Oblaten van Maria wees hem op de mogelijkheid daarop. Met deze, nu 202 jaar oude, congregatie zocht Toon contact. De Oblaten hebben zichzelf opdracht gegeven missionair werk buiten Europa te verrichten. Het vindt zijn oorsprong in Aix-en-Provence (Frankrijk).
Op advies van de Oblaten ging Toon filosofie en theologie studeren. Zo kon hij naast zijn activiteiten op landbouwgebied ook actief zijn op levensbeschouwelijk gebied. Dat was het plan. Ontwikkelingswerk bleef zijn drijfveer. Hij wilde in Namibië aan de slag. Maar de Oblaat Joop Calis wist hem te overreden naar Suriname te gaan. Precies 50 jaar geleden kwam hij in Paramaribo aan. Intussen was hij nog met zijn theologiestudie bezig.
Boslandpater
Een paar weken na aankomst kreeg Toon de leiding van een proefproject voor maïs. Er werd met zijn medewerking een landbouwvakschooltje, zoals hij het zelf zegt, opgericht. Ondertussen rondde Toon de zesjarige theologiestudie in 3,5 jaar af en werd in 1970 door bisschop Müller in de Martinuskerk te Wehl tot priester gewijd. De landbouwvoorlichting kwam na 10 jaar op een laag pitje. Toon werd boslandpater en kreeg uiteindelijk de verantwoording over een geloofsgemeenschap die qua omvang groter is dan Nederland. Met een auto over soms moeilijk begaanbare wegen en per boot door de jungle komt hij ongeveer drie keer per jaar bij zijn parochianen.
Hij legt gemakkelijk contact met de lokale bevolking en kent de talen. “Ik heb Sranan, Saramaccaans en Aukaans geleerd. Wil je de mensen begrijpen, dan moet je met hen in hun eigen taal communiceren. Dat waarderen ze ook.” De mensen vieren met elkaar het geloof en nemen daarin hun verantwoordelijkheid, vertelt Toon met voldoening.
Respect
In Suriname is er tussen de verschillende geloofsrichtingen respect voor elkaar. “In de Interreligieuze Raad voor Suriname bespreken hindoes, moslims en katholieken de sociaal maatschappelijke problemen.” Belangrijk vindt Toon dat deze geloofsstromen elkaar weten te vinden. “Als je de mensen kent, dan probeer je elkaar ook te begrijpen. Als je elkaar niet kent kan bij een conflict een spanningsveld ontstaan.”
De kerk in Suriname is groeiende. Dat komt volgens Toon omdat de kerk maatschappelijk veel betekent, op het gebied van onderwijs en medisch werk. De kerk financiert de eenmalige kosten, zoals de bouw van ziekenhuizen en scholen. De variabele kosten (medicijnen, lonen, etc.) worden door de overheid gesubsidieerd. “Maar er is vaak geldgebrek.”
Aan onderwijs hecht hij heel veel belang. “In Suriname met een snel groeiende bevolking is er constant gebrek aan klaslokalen en leerkrachten. Er zijn in de binnenlanden kinderen 12 jaar lang niet naar school geweest. Terwijl onderwijs de basis is voor elke ontwikkeling.” Hij schets een triest verhaal als jongeren geen onderwijs krijgen. “Dan hebben ze geen maatschappelijke toekomst. Ze komen in verkeerde circuits terecht.” Het zijn vooral jonge boslandbewoners die daarvan de dupe zijn. Toon trekt zich hun lot persoonlijk aan. Hij vindt dat het zijn werk als priester is hier wat aan te doen. “Pastoraal bezig zijn is zorgen voor de hele mens. Je kunt niet alleen de goede boodschap verkondigen. Als de kinderen geen onderwijs of medische voorzieningen hebben, hebben ze niets.”
Rebelse pater
Het Surinaamse dagblad ‘De Ware Tijd’ schreef dat Pater Toon het imago heeft van een rebelse pater met een gepeperde tong. Hij neemt geen blad voor de mond. Of het nu over de kerk gaat (“Ik snap niet waarom vrouwen geen priester mogen worden”), of over Suriname. Ook Desi Bouterse spaart hij niet met zijn kritiek. Hij heeft de moed en neemt de vrijheid om de dingen te zeggen of te schrijven zoals ze zijn. “Ik kan moeilijk tegen onrecht en onrechtvaardigheid. Dan doe ik mijn mond open.”
Als ik hem vraag waar hij het meest trots op is, verandert hij dat woord in voldoening. Het vredesproces, zegt hij na wat nadenken. “Vrede geeft een basis om verder te bouwen.” En hij is blij 36 jaar gewerkt te hebben aan de opleiding van de pastorale leiders. “Daarmee hebben de kerken in Suriname een goede basis.”
In Suriname is Toon mens geworden, vindt hij. De Surinaamse bevolking is ‘hartelijk’. Hun diep religieuze bewustzijn trekt hem. “De kerken worden goed bezocht, er komen veel jongeren.” De verschillende bevolkingsgroepen en culturen, de open manier van omgaan trekken hem aan. “Na één jaar was ik verliefd op dat land. Ik voel me er helemaal thuis. Ik zeg wel eens: ik ben wedergeboren in Suriname. De mensen moeten het met veel minder doen dan in Nederland, maar ze weten er toch gelukkig en tevreden mee te zijn. Van het weinige dat ze hebben kunnen ze veel beter delen dan wij hier!” In dat Suriname wil de 75-jarige Toon te Dorsthorst graag oud worden en dood gaan.
Fotobijschrift
Pater Toon te Dorsthorst bij zijn ouderlijk huis op de grens van Wehl en Eldrik. Mara het meest thuis voelt hij is zich in Suriname.
OMHOOG Jaargang 62, editie 38, 14 oktober 2018
Categorieën:geloof en leven, verslag
OMHOOG 
Geef een reactie