Kerstverhaal uit Brazilië (uit 1982)

By Melvin Mackintosh on 10 januari 2018 • ( 0 )

Door pater Martien Noordermeer o.m.i.

Vergelijkingen
Zo stond ik dan op de morgen van 28 december 1982 op het vliegveld van Manaus in Brazilië, op de helft van de reis naar Santiago de Chile, waar ik met een beurs van de O.E.A. en door bemiddeling van Minister van Cultuur en Onderwijs, R. Dobru (Robin Ravales), een cursus in muziek mocht volgen in Chili. Het was wel heerlijk na die drukte van Kerstmis, en het opluisteren met het Fatimakoor van de diensten in de Fatimakerk en in die van Zorg & Hoop en het optreden van het Fatimakoor in Lantigron, en de kathedraal. Heerlijk, die rust. Twee dagen moest ik er blijven om een doorverbinding te hebben. Van de andere kant is het wel vervelend om in een land te blijven van een wereldtaal, het Portugees, de tweede wereldtaal na het engels. Die mensen doen nooit moeite om een andere taal te leren, want hun taal wordt bijna overal gesproken, zij het dan gebrekkig. Men zegt wel eens dat men zich met spaans aardig verstaanbaar kan maken in Brazilië, maar niets is minder waar!
Als ik in een ander land ben ik altijd geneigd om vergelijkingen te trekken: Hier doen ze ‘zus’ en bij ons doen we ‘zo’! (En vaak denk je er in stilte bij dat het bij ons altijd beter is!) Aangezien het nog kersttijd was ben ik maar eens gaan kijken hoe men in Brazilië kerststallen maakt.

Kerststal
De eerste – en trouwens ook de enige – die ik tegenkwam was zo levensgroot dat ik er gewoon voorbij liep. Voor zoiets, een kerststal, zoek je altijd in het klein. Denkt U maar eens aan onze kerstliedjes: Alles wordt verkleind. We zingen van een kindje in doekjes gewikkeld, liggend in een kribje, in een stalletje, met schaapjes en herdertjes, in het stadje Betlehem. Daarom zijn onze kerststalletjes ook zo klein gebleven. Opvallend is dat de kameel – die kun je niet verkleinen – (heeft U wel eens van kameeltje gehoord?) past niet in ons kerststalletje en de kameel komt daarom ook pas op 6 januari, met Driekoningen er bij, maar we laten hem wel buiten staan omdat hij niet past in ons stalletje! Dat is te klein voor de kameel!
Zoals gezegd was ik die levensgrote kerststal gewoon voorbij gelopen, maar het blaffen van een hond en een paar valszingende engeltjes deed me omkijken en toen pas zag ik iets heel bijzonders. Het was geweldig, enorm, onvoorstelbaar!
Deze kerststal was namelijk beweegbaar. De os en de ezel bijvoorbeeld, konden dwars door de stal heen en weer lopen zonder dat ze tegen elkaar opbotsten en de hond kon achter de schapen aan rennen en de engeltjes konden echt zweven in de lucht. U zult begrijpen dat het opzetten van zo’n kerststal een heel werk is. Ze hebben dit voor het eerst opgezet in 1896, dus nu 122 jaar geleden, en omdat het zo’n groot werk was hebben ze het maar laten staan. Dat was gemakkelijker.

Vernuft
Hoe werkt zo’n kerststal? Heel eenvoudig, op stroom! Er is een operator bij die voor 5 cruzeiros (dat is ongeveer 8 tot 9 surinaamse centen) de verschillende delen in beweging zet, naargelang je vraagt en betaalt. Wat kun je zoal laten doen voor 5 cruzeiros?
1= Je kunt bijvoorbeeld voor 5 cruzeiros een herdershond blaffend achter de schaapjes aan laten rennen en net op het moment dat zijn tong uit zijn mond gaat hangen stopt de hond en de schapen hoeven dan natuurlijk ook niet verder te lopen. Je hebt dan weer 5 cruzeiros nodig om hond en herders weer terug te laten rennen naar hun plaats.
2= Voor dezelfde prijs kun je Jozef voorover laten buigen om het electrisch peertje in zijn lamp uit te laten blazen. Er zijn dan weer 5 cruzeiros nodig om Jozef weer recht te laten staan en zijn lamp weer aan te krijgen. Je zou denken, – Jozef kennende – dat hij dat wel voor 5 cruzeiros zou doen. Nee Hoor. Jozef is een echte Jood! Betalen!
Alles in de stal was bewegelijk, maar dat ging meestal tot de helft. Dat komt omdat het kleinste muntstuk momenteel in Brazilië 5 cruzeiros is. De rest is papiergeld en nu was die kerststal op 10 cruzeiros ingesteld, en in 1896 hadden ze nog 10 cruzeiros muntgeld. Later is het papiergeld geworden. De Driekoningen bijvoorbeeld, laten voor halfgeld hun geschenken zien en voor de andere helft bergen ze die weer op.
Een nogal wat gecompliceerde handeling was, als Maria Jezus in doekjes wikkelt. Het vernuftige was, dat dit alleen maar kon als Jozef recht stond en de peer in zijn stallamp was uitgeblazen. De operator die achter zijn schakelbord zat en een beetje bijziend was, moest dan altijd even vooroverbuigen om te kijken of de stallamp wel uit was. Ik vond, afgezien dat het vernuftig was, was het toch ook wel echt delicaat, fijn aangevoeld. Gelukkig hielpen de omstaanders wel mee als ze zeiden: “Ja, doe maar,! Het licht is uit! (Està apagada la luz!). In het donker wikkelde Maria Jezus in de doekjes en om (on)verklaarbare redenen deed ze dat voor halfgeld, want het licht ging weer aan, als Maria weer recht stond.

Mankement
Zo zat die hele kerststal vol diepzinnigheden die je gemakkelijk over je heen zou laten gaan, als je er niet even bij stil blijft staan. Nu ik heb alles goed kunnen verwerken, want ik ben er zeker twee uur bij stil blijven staan.
Maar bij de veestapel is er technisch iets misgelopen, te wijten aan een technisch mankement, uit 1898. Als de dieren in beweging gezet worden, dat wil zeggen, de os en de ezel beide een rondje maken, de hond achter de schapen aan rent, de kameel op zijn eentje rondkuiert waarbij tweemaal zijn bek opengaat en eenmaal zijn staart de lucht ingaat zonder dat er iets valt, ontbrak er een schakel in het systeem.
De visioen van Jesaja is in deze stal ten volle in vervulling gegaan, want de schapen beginnen te blaffen, de ezel begint te blaten de os begint te balken en kameel begint te loeien en als de kameel aan zijn rondje begint, beginnen de lammetjes te mekkeren en als de engeltjes gaan zweven, beginnen ze te blaffen. Ergens was er dus een schakeltje los. De cirkel was niet rond. Het was eigenlijk wel jammer zo’n schoonheidsfoutje.
Nadere informatie heeft aan het licht gebracht dat deze fout 33 jaar geleden is ingetreden. Toen hebben ze een schakeltje verloren en nooit teruggevonden. Hoogstwaarschijnlijk ligt die op de grond, onder de stal maar niemand durft er onder te kruipen vanwege de vele tandwielen en schroeven, belts enz… die die hele kerststal al 122 jaar bij elkaar houdt.

OMHOOG Jaargang 62, editie 02, 14 januari 2018