Anthony Vonsée –
Ik heb deze dag van jongs af aan gevreesd, maar wel verwacht. Oom André heeft de overgang naar een andere wereld aangedurfd. Oom André is voor mij niet zomaar een oom of de broer van pa. Hij was voor mij een monument.
Als ik aan oom André denk, denk ik aan de verlossende koelte van de sibibusi op mijn kinderhuid. Dan denk ik aan de overvloed van fel paars dat je alleen ziet wanneer de pommerakboom bloeit, en aan het bomenboek dat hij mij gaf: Fa joe kan taki dat mi no moi? Als ik aan oom André denk, dan hoor ik de papegaaien op Zanderij welkom terugroepen als mijn vliegtuig net bij zonsondergang landt. Als ik aan oom André denk, ruik ik de avontuurlijke geur van het oerwoud bij Republiek. Als ik aan oom André denk, voel ik de van vele culturen, geuren, geluiden, en smaak geweven complexiteit van de Centrale Markt samensmelten tot een diep gevoel van geluk.
En als ik aan oom André denk, voel ik mij één met het veel geplaagde maar veerkrachtige Surinaamse volk. Dan denk ik aan zijn schaterlach, zijn pretogen, aan zijn gitaarspel en zang met een even uitgebreid repertoire als dat van een grietjebie, dat door zijn onveranderlijke beperktheid een reddingslijn voor mijn onrustige ziel is. Dan zie ik hem en tante Inge mij, mijn vrouw en onze peutertweeling Jasmijn en Tim voor de eerste keer na 35 jaar verwelkomen met een mand vol Suriname. Als ik aan Oom André denk, zit mijn dochtertje Jasmijn alweer vliegensvlug via mijn benen, broekriem, rug en schouders bovenop mijn hoofd, veilig buiten het bereik van zijn honden.
Dan denk ik aan hoe gemakkelijk hij is over te halen tot kwajongensstreken, zoals die keer toen ik hem uitnodigde om, toen bij hem de straat onder water stond, samen in mijn jeep, met flink gas de in de straat geparkeerde auto’s te gaan wassen. Hij zat bijzonder kwiek naast mij op de passagiersstoel en na de eerste keer zei hij: “Nog eens. Ze zijn nog niet helemaal schoon.” Dan zie ik hem met ons meegaan om parkieten of papegaaien te gaan kopen aan de Waterkant om ze daarna meteen op Republiek de vrijheid terug te geven, want volgens Oom André zijn de schepselen van God niet ons eigendom, maar hebben we ze slechts in bruikleen van de Schepper.
Ik hoef u niet te vertellen dat oom André niet alleen een monument van Suriname was, maar ook van het geloof. Waar ik meerdere malen per jaar de haan drie keer hoor kraaien, is oom André onwrikbaar loyaal aan God en de Kerk. En waar ik op dagelijkse basis verscheurd wordt door de zucht naar materialisme en vaak de weg kwijt ben in een complexe wereld, is het geloof van oom André de bron van zijn gulheid naar minderbedeelden, de drijvende kracht achter zijn afwijzing van overdreven materialisme, van zijn gemoedsrust waar ik hem om benijdde en de fundering van zijn vast vertrouwen dat God hem en Suriname de weg zal wijzen.
Maar het geloof is ook een set standaarden van normen en waarden, waarlangs hij mensen bewust of onbewust de maat neemt en met vastomlijnde uitspraken mensen kan verheffen, maar ook kwetsen. In die meetlatdiscussies vond hij een goede gesprekspartner in zijn broer, mijn vader. Urenlang, op het scherpst van de snede. Maar elke keer na zo’n lange sessie bleek de wereld weerbarstiger dan gedacht en niet van zins te veranderen in een wereld van normen en waarden van de gebroeders Vonsée.
Hun wederzijdse liefde voor elkaar was hetgeen mijn vader ertoe dreef de hoogtevrees van oom André te compenseren door elke keer weer werkelijk tot het bittere, fysieke einde het vliegtuig in te lopen, daarna in te schuifelen, nog langer daarna met wandelstokken en ten slotte het vliegtuig in, in een rolstoel, zodat ze elkaar weer konden zien. Op de avond voor hun laatste afscheid keken we nog naar WAN PIPEL en zongen mee met ‘mi kondre tru’. De volgende ochtend, bij hun laatste afscheid, waren dit hun laatste woorden naar elkaar: “Tot volgend jaar, tan bun, ik hou van je.”
Een maand later is de broer van oom André, mijn vader, voorgegaan op verkenning naar het nieuwe begin. Naar aanleiding van zijn grote angst voor hoogtes vroeg ik oom André hoe dat dan moest, als hij zelf naar boven, naar de hemel zou gaan. “Tegen die tijd heb ik mijn ogen toch al dicht,” was zijn antwoord. Als ik aan oom André denk, denk ik terug aan zijn antwoord waarom hij niet terug wilde naar Nederland. “Hier in dit mooie land ben ik door God neergezet en ik hou ervan totdat de Heer mij terugroept.”
Nabestaanden en vrienden, ik heb geen woorden om bij u over te brengen wat oom Andrés overgang naar een nieuw begin voor mij betekent. Mijn treurende hart wilde hem uit alle macht hier houden, maar hijzelf was klaar voor de grote reis. Het touwtrekken met onze lieve Heer heb ik niet mogen winnen. En met uw goedvinden, familie en vrienden, richt ik mij nu met de grootst mogelijke nederigheid tot U, barmhartige God.
Lieve God,
oom André heeft zijn ogen dicht,
dus is hij klaar voor vertrek, zonder angst.
Ik hoop, als onvolmaakt mens,
dat U een grote schare engelen
met vleugels van zijde en satijn
zult laten neerdalen,
waarvan er ten minste twee,
Inge en Rudy zullen zijn,
om Uw trouwe dienaar Jacques André Vonsée,
met de grootst mogelijke eer en tederheid
naar Uw Rijk te dragen
en om hem, daar,
aan de poorten van dat Rijk van eeuwige rust en vrede,
persoonlijk te verwelkomen.
Hij neemt met zich mee,
een stukje aarde van zijn geliefde land.
Nu U hem bij U hebt,
bescherm hem alstublieft in de palm van Uw hand.
En o ja, lieve Heer,
een mooie wolk
met uitzicht op Suriname
zou zeer gewaardeerd worden.
En hij houdt van Surinaamse soep.
Ik heb deze dag van jongs af aan gevreesd, maar wel verwacht.
God zij met u, oom André en God zij met Suriname.
(Afscheidsrede Anthony Vonsée bij de uitvaartdienst van Jacques André Vonsée op dinsdag 7 december 2021 in de kathedrale basiliek. Hieronder de link naar de livestream van de uitvaartdienst.)
OMHOOG Jaargang 65, editie 51, 19 december 2021
Categorieën:geloof en leven, verslag
OMHOOG 
Geef een reactie