DILEXIT NOS
VAN DE HEILIGE VADER
FRANCISCUS OVER DE MENSELIJKE EN GODDELIJKE LIEFDE VAN HET HART VAN JEZUS CHRISTUS
Paus Franciscus heeft op 24 oktober j.l. een encycliek geschreven met de titel: Dilexit Nos, over de menselijke en Goddelijke liefde van het hart van Jezus Christus. Wij willen u deze encycliek van harte aanbevelen. Zelden doen wij enige moeite om een encycliek in zijn geheel te lezen en blijven daarom steken in oppervlakkige kennis en slogans. We nemen in deze editie van Omhoog de inleiding en hoofdstuk een op. Neemt u de tijd om op uw gemak deze encycliek te lezen welke u op het net kunt vinden of hier klikken.
Hoofdstuk 1 Het belang van het hart
“Hij heeft van ons gehouden,” zegt Sint Paulus over Christus (vgl. Rom. 8,37), om ons te laten beseffen dat niets ons ooit van die liefde kan “scheiden” (Rom. 8,39). Paulus kon dit met zekerheid zeggen, omdat Jezus zelf tegen zijn discipelen had gezegd: “Ik heb jullie liefgehad” (Joh. 15,9,12). Zelfs nu zegt de Heer tegen ons: “Ik heb jullie vrienden genoemd” (Joh. 15,15). Zijn open hart is ons voorgegaan en wacht op ons, onvoorwaardelijk, en vraagt alleen om ons zijn liefde en vriendschap te schenken. Want “hij heeft ons het eerst liefgehad” (vgl. 1 Joh. 4,10). Dankzij Jezus “hebben wij de liefde die God voor ons heeft leren kennen en geloven wij erin” (1 Joh. 4:16).
Het symbool van het hart is vaak gebruikt om de liefde van Jezus Christus uit te drukken. Sommigen hebben zich afgevraagd of dit symbool nu nog wel betekenis heeft. We stellen ons die vraag omdat we leven in een tijdperk van oppervlakkigheid. Als een bezetene haasten we ons van het ene naar het andere zonder echt te weten waarom. We verworden tot onverzadigbare consumenten en slaven van de mechanismen van een markt die zich niet bekommert om de diepere betekenis van ons leven. Onder deze leefomstandigheden moeten we allemaal het belang van het hart herontdekken.
Wat bedoelen we met ‘het hart’?
In het klassieke Grieks duidt het woord kardía het binnenste deel van mensen, dieren en planten aan. Voor Homerus duidt het niet alleen op het centrum van het lichaam, maar ook op de menselijke ziel en geest. In de Ilias (een gedichtenbundel uit de oudheid van de Griekse filosoof Homer) komen gedachten en gevoelens voort uit het hart en zijn nauw met elkaar verbonden. Het hart verschijnt als de locus van verlangen en de plaats waar belangrijke beslissingen vorm krijgen. Bij Plato dient het hart als het ware om de rationele en instinctieve aspecten van de persoon te verenigen, aangezien de impulsen van zowel de hogere vermogens als de passies door de aderen gingen die in het hart samenkomen. Vanaf de oudheid is er dus een waardering voor het feit dat mensen niet zomaar een som van verschillende vaardigheden zijn, maar een eenheid van lichaam en ziel met een coördinerend centrum dat een achtergrond van betekenis en richting biedt aan alles wat een persoon ervaart.
De Bijbel vertelt ons dat “het Woord van God levend en actief is… het is in staat de gedachten en bedoelingen van het hart te beoordelen” (Heb 4:12). Op deze manier spreekt het tot ons over het hart als een kern die verborgen ligt onder alle uiterlijke schijn, zelfs onder de oppervlakkige gedachten die ons op een dwaalspoor kunnen brengen. De discipelen van Emmaüs, op hun mysterieuze reis in het gezelschap van de verrezen Christus, ervoeren een moment van angst, verwarring, wanhoop en teleurstelling. Toch gebeurde er, ondanks dit, iets diep in hen: “Brandde ons hart niet in ons toen hij onderweg met ons sprak?” (Lc 24:32).
Het hart is ook de plaats van oprechtheid, waar bedrog en vermomming geen plaats hebben. Het geeft meestal onze ware bedoelingen aan, wat we echt denken, geloven en verlangen, de “geheimen” die we niemand vertellen: kortom, de naakte waarheid over onszelf. Het is het deel van ons dat noch schijn noch illusie is, maar in plaats daarvan authentiek, echt, volledig “wie we zijn”. Daarom werd Simson, die het geheim van zijn kracht voor Delila verborgen hield, door haar gevraagd: “Hoe kun je zeggen: ‘Ik hou van je’, als je hart niet bij mij is?” (Richt. 16:15). Pas toen Simson zijn hart voor haar opende, realiseerde ze zich “dat hij haar zijn hele geheim had verteld” (Richt. 16:18) Deze innerlijke realiteit van ieder mens is vaak verborgen achter een groot deel “gebladerte”, wat het voor ons moeilijk maakt om onszelf te begrijpen, maar nog meer om anderen te kennen: “Het hart is boven alles bedrieglijk; het is verdorven, wie kan het doorgronden?” (Jer. 17:9). We kunnen dan ook het advies van het boek Spreuken begrijpen: “Behoed uw hart met alle waakzaamheid, want daaruit vloeien de bronnen des levens; doe de kromme taal van u weg” (4:23-24). Loutere schijn, oneerlijkheid en bedrog schaden en verdraaien het hart. Ondanks al onze pogingen om ons voor te doen als iets wat we niet zijn, is ons hart de ultieme rechter, niet van wat we anderen laten zien of verbergen, maar van wie we werkelijk zijn. Het is de basis voor elk gezond levensproject; niets waardevols kan worden ondernomen los van het hart. Valse schijn en onwaarheden laten ons uiteindelijk met lege handen achter.
Ter illustratie hiervan zou ik een verhaal willen herhalen dat ik al eerder heb verteld. “Voor carnaval, toen we kinderen waren, maakte mijn grootmoeder een gebakje met een heel dun beslag. Als ze de reepjes beslag in de olie liet vallen, zetten ze uit, maar als we erin beten, waren ze van binnen leeg. In het dialect dat we spraken, werden die koekjes ‘leugens’ genoemd… Mijn grootmoeder legde uit waarom: ‘Net als leugens zien ze er groot uit, maar zijn ze van binnen leeg; ze zijn vals, onwerkelijk’”.
In plaats van oppervlakkige genoegens na te jagen en ons anders voordoen dan we in werkelijkheid zijn, zouden we beter kunnen nadenken over de echt belangrijke vragen in het leven. Wie ben ik werkelijk? Wat zoek ik? Welke richting wil ik geven aan mijn leven, mijn beslissingen en mijn acties? Waarom en met welk doel ben ik op deze wereld? Hoe wil ik terugkijken op mijn leven als het voorbij is? Welke betekenis wil ik geven aan al mijn ervaringen?
Categorieën:geloof en leven
OMHOOG 
Plaats een reactie