Preek Mgr. Karel Choennie op Palmzondag 10 april 2022
Zusters en broeders,
onlangs heeft het kerkelijk museum, het Bisschopshuis, een klassieke schilderij uit ongeveer het midden van de 19de eeuw geheel laten restaureren in Nederland door restaurateur Ellen Arkema, terwijl de lijst lokaal door Leo Wong Loi Sing werd hersteld. Het schilderij hing hier achter in de kathedraal en waarschijnlijk is het een geschenk geweest aan Mgr. Van Roosmalen. De ouderen onder u zullen het zich wel kunnen herinneren. Bij de sluiting van de kathedraal kreeg het schilderij te lijden van lekkages en om het van verder verval te behoeden is het toen ondergebracht bij De Surinaamsche Bank, waar het lange tijd in de hal daar stond. Het doek ging echter zienderogen achteruit. Om een lang verhaal kort te maken: het schilderij is nu verrezen. Ik krijg er niet genoeg van ernaar te kijken en erbij te mediteren en zal u daarom vandaag en Goede Vrijdag over dit schilderij vertellen. Ik beperk mij vandaag tot de dialoog die Jezus voerde met de twee misdadigers. Het is alleen Lucas die vertelt van de dialoog tussen en met de misdadigers.
De context van vergeving
De synodale weg is een weg van dialoog. De aardse weg van Jezus is ten einde. Zijn triomfantelijke intocht in Jeruzalem als Messias op de rug van een ezel waar hij werd bejubeld met palmtakken is onze weg geworden van bevrijding van het aardse Jeruzalem naar het hemelse. Hij wordt gekruisigd samen met twee misdadigers, de een links en de ander rechts. De plaatsen links en rechts kent u ook van Mattheüs wanneer de volken bijeengebracht zullen worden voor de troon van God. De goeden komen rechts te staan de slechten links. Er zal een oordeel zijn.
De wegen van God lopen niet dood. Aangekomen bij de schedelplaats wordt de dood een hoogtepunt in het leven van Jezus. Hij spreekt woorden van vergeving en verzoening tot het uiterste toe. Nadat hij is gekruisigd, bidt en smeekt hij: ”Vader, vergeef het hun, want ze weten niet wat ze doen.” Deze woorden dringen niet door tot het volk dat staat toe te kijken. Het volk is met stomheid geslagen of misschien zijn ze verlamd door het feit dat hun eigen woorden ‘kruisig hem’ dit effect teweeg hebben gebracht. Hoe dan ook, Jezus vergeeft ook het volk. Ja, vaak beseffen we niet dat God ons wil vergeven. We blijven hardvochtig en vijandig tegenover elkaar. Na de oorlogsmisdaden in Bucha zei een Oekraïense vrouw die haar zoon verloren had: “De bijbel zegt dat we moeten vergeven en we moeten onze vijanden liefhebben, maar hierna kan ik niet vergeven en wil ik zélf degenen die verantwoordelijk zijn vermoorden.” Hoe begrijpelijk deze emoties en deze harde woorden zijn, vergeven is vaak de enige weg uit de hel die we zelf veroorzaken.
In plaats van de weg van dialoog te kiezen, waarbij we respectvol naar elkaar luisteren, gebeurt vaak wat hier de onder het kruis wordt beschreven. Wat hier wordt gezegd en vooral hoe het wordt gezegd is het werk van de duivel. U herinnert zich dat de duivel Jezus op drievoudige wijze heeft beproefd aan het begin van zijn openbaar leven in de woestijn en dat de duivel van Hem wegging tot de vastgestelde tijd. Die tijd is nu en weer volgt de drievoudige beproeving maar nu heeft de duivel zich vermomd als de leiders van het volk, de soldaten en een van de misdadigers. Het zal u opgevallen zijn dat de wijze waarop Jezus wordt bejegend steeds grover wordt. De leiders lachten hem uit, de soldaten dreven de spot met hem en de misdadiger zei smalend: “Zijt Gij niet de Messias? Red dan uzelf en ons.” Waartoe dagen ze Jezus uit? ‘Redt uzelf’. Deze ultieme verleiding zal u vroeg of laat ook overkomen. Wanneer er een crisis is in je gezin, aan je werk, in je parochie, in het bisdom of het land weet dat de grootste verleiding zal zijn: ‘Redt uzelf’ en u zult altijd een goede en plausibele reden vinden waarom u eerst uzelf moet redden. Veel kader verlaat ons land nu we hen juist heel hard nodig hebben.
Het gesprek met de misdadigers
U hebt al gehoord van de misdadiger aan zijn linkerhand, die smalend zegt: “Ben jij niet de Messias? Red dan jezelf en ons daarbij.” Het schilderij plaats de misdadiger, de joden en de beulen links van Jezus in het donker. De machten van het duister overschaduwen hen. Het licht in het schilderij komt van de rechterkant en verlicht Jezus en de personen aan zijn rechterhand waaronder een van de misdadigers. De misdadiger van hoon wendt zijn gezicht af van Jezus en zijn gelaat is verwrongen van pijn. Hij schreeuwt het als het ware uit. Het is geen mooie dood. Er is geen dialoog mogelijk wanneer de toon van ons gesprek vol hoon, smaad, minachting, spot en verwijten zijn. Wanneer we vol haat en wrok zitten kunnen wij alleen gemene woorden vinden en valt de dialoog stil. Ik hoop dat we dit goed in onze oor knopen wanneer wij bij ons volgend gesprek weer op een ramkoers zetten. De synodale weg die paus Franciscus vraagt van de kerk is een voortdurende bekering van deze manier van elkaar bejegenen en nodigt uit tot een open en eerlijke dialoog waarbij we onze zonden onder ogen zien.
De gave van onderscheiding
Het schilderij plaats de andere misdadiger in het licht aan de rechterhand van Jezus. Hij wijst zijn partner in crime terecht en zegt: “Heb jij geen ontzag voor God. Wij ondergaan onze straf terecht maar Hij heeft niets verkeerds gedaan.” In het synodaal gebed bidden we om de gave van onderscheiding. In een goed gesprek, wanneer de feiten nuchter op een rij zijn gezet, moeten we verder zien dan wat er gezegd is, we moeten verder zien dan de blote feiten. De gave van onderscheiding is nodig. In dit geval komt de misdadiger tot de conclusie dat hij vergeving nodig heeft. Hij spreekt Jezus aan en smeekt: “Jezus vergeet mij niet wanneer u in uw koninkrijk komt.” Een bijzonder detail is wel dat hij Jezus gewoon bij zijn naam aanspreekt. Dus niet mijn Heer, of Zoon van David, of Rabbi. Het schilderij beeldt Jezus uit die heel sereen en omstraalt door het licht van God aan het kruis hangt. Tegen zo een Jezus durft zelf een misdadiger vrij te gaan. Er mag niets van vrees of angst bij ons zijn om tot Jezus te gaan.
En Jezus zegt: “Ik beloof je, vandaag nog zul je met mij zijn in het paradijs”
De misdadiger erkent dat er meer is dan jezelf redden. Er is ook nog zoiets als een koninkrijk. Waar recht en vrede heersen. Jezus belooft hem plechtig vandaag nog. In het vandaag nog hoor ik een echo van wat Jezus zegt aan Zacheüs: “Vandaag nog moet ik te gast zijn in je huis.” Het koninkrijk is niet slechts voor het hiernamaals. Het hier en nu waar we in respect tot verzoening komen door dialoog. Jezus zegt echter niet vandaag zul je met mij in het koninkrijk zijn maar in het paradijs. Jezus herstelt wat de eerste mens Adam door de zonde teniet heeft gedaan. De vrede en de harmonie is niet alleen voor mensen maar voor heel de schepping. Het paradijs roept de gedachte op van een tuin waar alles en iedereen leeft in harmonie.
In het evangelie van Lucas zijn de laatste woorden van Jezus: “Vader, in uw handen beveel ik mijn geest.” Hij heeft zijn levensweg afgelegd en zijn levensopdracht uitgevoerd en geeft zijn leven terug aan de vader.
Uitnodiging
Ik nodig u uit om dit schilderij te bekijken. Het schilderij beschrijft de scène van de kruisiging vanuit het perspectief van de evangelist Johannes dus dat bewaar ik voor vrijdag. Toch zijn er heel wat elementen in het schilderij die we alleen bij Lucas horen. Die heb ik hopelijk laten doorklinken. Neem uw tijd als u naar het schilderij komt kijken. Ik hoop niet dat u doet als de meeste mensen die zeggen: “O wat mooi” en doorlopen. Maak er een meditatie van, neem je bijbel mee, lees het lijdensverhaal. Kijk naar de figuren. Probeer jezelf in de mensen te verplaatsen en maak mee wat er daar onder het kruis heeft plaatsgevonden. Het museum is open dinsdag tot en met vrijdag van 9 tot 12 en zondag van 10 tot 12 en voor groepen volgens afspraak.
Categorieën:BISDOM, Overwegingen
OMHOOG 
Geef een reactie